Câu chuyện cảm xúc trong khu rừng nghệ thuật mùa hạ - Art in the Forest Summer 2019

Viết và ảnh bởi Nguyễn Xuân Hoàng Minh.

Chia sẻ ngày 4/7/2019.

Tôi thường có thói quen giữ cho tâm trí mình trống trơn trước khi tiếp nhận một điều gì đó, để khi khám phá mọi thứ cảm xúc của tôi được vẹn nguyên như đứa trẻ, không bị chi phối bởi một sự giới hạn của suy nghĩ và định kiến.

Và lần này cũng thế. Tôi đã có một hành trình cảm xúc đầy bất ngờ trong khu rừng của nghệ thuật vào một mùa hè nóng cháy da. Đó là lần đầu tiên tôi đi xem một triển lãm nghệ thuật mang lại nhiều thứ cảm xúc hỗn độn như vậy.

Tôi đã bắt đầu cảm thấy hơi hứng khởi từ trên đường di chuyển vào khu rừng, hai bên đường chốc chốc lại xuất hiện những tác phẩm điêu khắc sắp đặt làm tôi đã hơi reo vui một chút vì không biết điều gì chờ đợi mình phía trước. Ban đầu tôi cứ hình dung là xe điện sẽ đưa chúng tôi đi vòng vòng để nhìn những công trình đó từ xa. Đang mải trôi trôi bồng bềnh thì chiếc xe dừng lại trong khu rừng thông. Oa trước mắt tôi là những căn phòng trưng bày nghệ thuật được dựng lên từ những chiếc thùng container đầy màu sắc. Tôi có hơi chút bất ngờ với cảnh tượng trước mắt mình nên bối rối chưa biết nên bước vào căn phòng nào trước. Sau đó tôi lựa chọn đi vào xem căn phòng gần nhất phía tay phải mình, rồi sau đó đi theo vòng tròn. Việc tình cờ ghé thăm các phòng theo thứ tự như thế lại tạo cho tôi có những nhịp độ cảm xúc khác nhau. Và cả việc tôi không có nhiều kiến thức về hội họa nó làm tôi tập trung hơn vào những cảm xúc của mình.

Căn phòng đầu tiên tôi bước vào là những đám mây vùng Tây Bắc của họa sĩ Đoàn Xuân Tặng, đây có lẽ là một khởi đầu khá là dễ chịu. Thiên nhiên và con người Tây Bắc hiện lên thật dịu dàng và nên thơ. Qua những đường nét mềm mại, những gam màu ấm tôi cảm nhận được tình cảm của người nghệ sĩ dành cho vùng đất ấy. Người họa sĩ dường như đã sống một cuộc sống thực sự ở đó, đã quan sát và rất hiểu về cuộc sống của người Mông. Điều khiến tôi cảm thấy thích nhất ở những tác phẩm đó là một cảm giác gần gũi và thân thương.

Chưa kịp thoát khỏi sự bồng bềnh của mây thì tôi ngay lập tức bị giật mạnh lại bởi căn phòng với 5 bức tranh trừu tượng kế bên của tác giả Tạ Đình Khiêm. Tôi khá là ấn tượng với những tác phẩm ấy. 5 bức tranh trừu tượng với tông màu tối là chủ đạo nhưng thấp thoáng phía sau đó là những gam màu tươi tắn như hồng, vàng, xanh. Tôi cảm thấy ấn tượng vì tác giả cũng vẫn khai thác những chủ đề quen thuộc như phố, núi, mưa nhưng lại rất rõ ràng. Lần đầu tôi xem một tác phẩm trừu tượng mà thấy mọi thứ rõ ràng như thế mặc dù bức tranh là một sự hỗn độn. Tôi thích cái cảm giác đó, khi mình nhìn vào thấy mọi thứ đan chồng lên nhau, không thể định hình được hình khối. Nhưng về mặt cảm xúc nó lại rất rõ, tôi yêu thích cái cảm giác mà những bức tranh ấy mang lại. Và có một điều làm tôi chú ý nữa trong những tác phẩm của Tạ Đình Khiêm đã những bức tranh của anh có rất nhiều lớp màu khác nhau. Tôi cảm thấy khá là thích thú vì khi nhìn kỹ vào từng bức tranh tôi có thể cảm nhận được những công đoạn làm việc của họa sĩ, cảm nhận và mường tượng ra quá trình sáng tác của họ.

Thoát ra khỏi căn phòng trừu tượng đen mịt mù thì ngay trước mắt tôi là một thế giới hoàn toàn khác lạ của Lưu Vũ Long. Đó là căn phòng với nhiều bức tranh to khổ lớn tạo thành vách tường với màu sắc nguyên bản chủ yếu là màu nóng cùng những nét vẽ thô kệch. Tôi như được bước vào thế giới của trẻ thơ, vào đó tôi không đặc biệt ngắm nhìn một bức nào cả mà chỉ chú ý đến mấy đứa trẻ nô đùa trong đó. Tôi biết rằng họa sĩ cũng chẳng vẽ trẻ con trong đó đâu, nhưng mà tôi kệ, vẫn coi đó như một thế giới của trẻ thơ. Một nét chấm phá thật khác lạ giữa những tác phẩm xung quanh.

Với 3 căn phòng tiếp theo tôi lại lướt qua rất nhanh. Tôi nhớ về căn phòng của Phạm Hoàng Minh với những trạng thái khác nhau của mưa. Căn phòng của Vũ Kim Thư độc đáo với những tác phẩm điêu khắc giấy, căn phòng này làm tôi khá tò mò nhưng tiếc là chỉ cho đứng xem từ khoảng cách rất xa nên cũng không khám phá được nhiều. Có một điều tôi cảm nhận thấy rõ khi bước vào căn phòng ấy là nét nữ tính của nghệ sĩ, cách mà cô ấy thể hiện thế giới của mình từ chất liệu đến việc sắp đặt. Tất cả điều đó đưa lại cảm giác vừa tinh tế nhẹ nhàng vừa kì thú. Sang căn phòng kế tiếp là một thế giới khác của Lê Quý Tông, tôi không hiểu và cảm được nhiều lắm về thế giới ấy, vì có lẽ đây là phần tiếp nối từ những tác phẩm trước đây của nghệ sĩ. Điều khiến tôi nhớ về căn phòng này là việc nghệ sĩ đã kết hợp nhiều hình thức thể hiện khác nhau từ tranh, sắp đặt, điện tử, chữ một cách rất khôn khéo. Điều tôi cảm nhận thấy từ căn phòng này là tác giả muốn phê phán điều gì đó của xã hội mà tôi chẳng thể hiểu nổi.

Sau khi đi qua 6 căn phòng tôi ngồi bên ngoài lặng ngắm người ta chơi nhạc một lúc. Và suy nghĩ xem tôi đang cảm thấy như thế nào. Vì có quá nhiều thông tin. Liệu rằng tôi có thực sự yêu thích một căn phòng nào đó không. Rồi tôi mới lặng lẽ tiến đến gần căn phòng ở phía trung tâm, căn phòng có một cây hoa hồng kim loại rất lớn bên ngoài. Với căn phòng này tôi tiến vào rất từ từ, tôi ngắm nghía mọi thứ từ bên ngoài trước, tôi ngắm cây hoa hồng được làm bằng kim loại cắt tỉa tỉ mỉ, tôi ngắm cánh cửa vào với thiết kế vòm, ngắm những bông hoa được vẽ phía bên ngoài container trên nền xanh. Rồi tôi mới thực sự bước vào đó. Đây là một không gian lớn nhất, với những bức tranh mà nhìn vào tôi cảm thấy rất rõ sự hoàn thiện. Về màu sắc, kỹ thuật tôi nghĩ mọi thứ đều trọn vẹn. Cái sự xuất sắc của nó làm cho tôi thấy bối rối về chuyện không biết tôi có thực sự thích nó hay không. Nhưng điều mà tôi cảm thấy thực sự yêu mến trong căn phòng này chính là không gian mà nó tạo lên. Tôi đã đứng trong căn phòng đó một lúc lâu để ngắm một gia đình họ vui chơi trong đó, những đứa trẻ đùa nghịch dưới bóng nắng hắt xuống từ trần nhà. Một khung cảnh mà con người và nghệ thuật được hòa quyện.

Căn phòng của Nguyễn Thúy Hằng tôi xem chưa được 1 phút. Vì đứng từ bên ngoài tôi đã có thể thấy rõ tác phẩm điêu khắc treo ngược của nghệ sĩ, đã đoán ra được những điều ám ảnh. Nhưng thực sự khi bước vào đó tôi đã không chịu được cái không khí trong đó. Một không gian chật hẹp với những tác phẩm điêu khắc đầy mạnh mẽ về thân phận của người phụ nữ trong đó. Có thể cái không gian quá chật hẹp đó làm tạo nên hiệu ứng về mặt cảm giác ngột ngạt khó chịu cho người xem. Nói thật là tôi đã cảm thấy khó thở trong căn phòng ấy vì những cảm xúc quá mạnh của nghệ sĩ.

Bước ra khỏi căn phòng đầy ám ảnh đó tôi vội bước vào căn phòng cuối cùng, căn phòng của La Như Lân. Trước khi bước vào đây tôi đã hơi mệt mỏi và không còn tâm trạng hứng khởi như những căn phòng đầu tiên nữa, chỉ là đi nốt cho hết thôi. Thế mà bất ngờ làm sao, khi tôi vừa bước vào, cái không khí trong đó làm cho tôi trở nên thích thú. Tôi rất thích tác phẩm “Ngày hôm qua”, đó là một cái tủ có rất nhiều ngăn khác nhau, khi mở những ngăn tủ ra lại là một gương mặt khác. Tôi thích cái việc mở mỗi ngăn tủ ra và ngắm nhìn những gương mặt giống như việc chơi một trò chơi may mắn, sẽ chẳng biết được ai sẽ xuất hiện trong đó. Tôi thích cả cái ý tưởng của tác giả về việc những ngăn tủ, ngày hôm qua là những chiếc hộp ký ức và ta có thể lật giở nó. Và trong những ký ức đó, mỗi con người được thể hiện dưới góc nhìn của riêng ta. Còn trên tường là những bức tranh về ngày mai. Ngày mai thì ta chẳng biết được nó sẽ ra sao, chỉ có thể hình dung về nó sẽ có màu gì. Tôi yêu thích căn phòng này nhất nhưng tôi cũng chẳng nán lại lâu, vì tôi muốn giữ cái cảm giác yêu mến từ phút giây ban đầu. Bước ra khỏi đó rồi tôi vẫn không thôi thích thú về nó. Về câu chuyện riêng của tác giả nhưng với cách thể hiện đó thì tôi lại cảm nhận thấy những ý niệm rất chung về ngày hôm qua và ngày mai.

Tôi rất thích quan niệm về nghệ thuật của một bác giáo sư công nghệ sinh học mà tôi có dịp trò chuyện tại một triển lãm. Bác ấy bảo bây giờ nghệ thuật là một thứ để cảm nhận không cần phải hiểu. Vì thế mà tôi cũng cảm thấy thích thú với triển lãm Art in the Forest vì ý tưởng của nó. Một không gian nghệ thuật trong rừng, bất cứ một vị khách tình cờ nào cũng có thể ghé thăm. Những tác phẩm nghệ thuật chất lượng được trưng bày một cách trang trọng nhưng lại trong một không gian rất gần gũi. Suy nghĩ đến chuyện bất kỳ ai cũng có thể thưởng lãm những tác phẩm đó tôi cảm thấy thật tuyệt. Họ cũng sẽ giống như tôi, không hiểu biết về hội họa nhưng vẫn có thể nhìn và cảm nhận. Đây chắc chắn là một bước tiến dài và xa của nghệ thuật Việt Nam, khi mà sự kết nối giữa công chúng và nghệ sĩ được rút ngắn.

Một số hình ảnh trong buổi tham quan:

Điêu khắc gỗ lim trên đường vào

Mây - Đoàn Xuân Tặng

Tác phẩm của Tạ Đình Khiêm

Căn phòng của Lưu Vũ Long

Sắp đặt của Lê Quý Tông

Tranh của Lê Quý Tông

Vườn hồng của Đỗ Minh Tâm